Hyperkaliëmie bij (liposomaal) amfotericine B kan fataal zijn

Een infuus van amfotericine B kan het kalium in het bloed verhogen (hyperkaliëmie). Bijwerkingencentrum Lareb ontving hier 13 meldingen van. Hyperkaliëmie kan ernstige klachten geven, waaronder hartritmestoornissen met overlijden als gevolg. Hyperkaliëmie staat in de bijsluiter als mogelijke bijwerking, maar een beschrijving van het risico ontbreekt.

Amfotericine B is een medicijn tegen schimmels dat via een infuus bij ernstige schimmelinfecties wordt gegeven. In de bijsluiters van zowel amfotericine B (Fungizone) als liposomaal amfotericine B (AmBisome) staat hyperkaliëmie als bijwerking. Voor Fungizone staat beschreven dat hyperkaliëmie kan optreden bij snelle intraveneuze infusie vooral bij patiënten met een slechte nierfunctie. Maar bij AmBisome staat in de waarschuwingen alleen het risico op ontstaan van hypokaliëmie (te laag kalium gehalte) beschreven, waarvoor kaliumsuppletie noodzakelijk kan zijn.

Hartritmestoornis door verhoogd kalium
Een te hoog kaliumgehalte in het bloed kan leiden tot ernstige spierzwakte en hartritmestoornissen. Hoe hoger het kalium in het bloed, hoe groter de kans op ernstige bijwerkingen. In zeldzame gevallen kan een hartstilstand ontstaan.

Meldingen Lareb
In de meeste meldingen steeg het kalium snel tot ernstig verhoogde waardes. De nierfunctie was meestal goed of er was nierfunctie vervangende therapie en het infuus werd langzaam toegediend volgens protocol. De hyperkaliëmie ontstond tijdens of binnen enkele uren na infusie van (liposomaal) amfotericine B. Zes patiënten zijn, ondanks behandeling van het te hoge kalium, overleden aan een hartritmestoornis. Vier van deze patiënten kregen behandeling met liposomaal amfotericine B (AmBisome). Monitoring van het kaliumgehalte rondom toediening kan een ernstig verloop voorkomen.

Bijwerkingencentrum Lareb heeft deze bevindingen gedeeld met het College Beoordeling Geneesmiddelen (CBG) waarop een Europese procedure in gang is gezet. Later dit jaar wordt hierover meer bekend.

Lees hier meer info over de meldingen (in het Engels).

Update 12-2-2024: In de Europese procedure is besloten dat de productinformatie (de bijsluiter) van liposomaal amfotericine B (AmBisome en Abelcet) moet worden aangepast. Hierin zal een waarschuwingstekst worden opgenomen met het advies kaliumgehalte voor en tijdens behandeling te controleren.