Pagina
Bijwerkingen na elke toediening van methotrexaat
In het kort
Achtergrondinformatie
De terugkerende klachten ontstaan door de remming van foliumzuur
Foliumzuur is de synthetische vorm van vitamine B11. Het enzym dihydrofoliumzuurreductase (DHFR) zet foliumzuur in het lichaam om in folaat [7]. Methotrexaat remt DHFR [8]. Dit kan leiden tot een tekort aan folaat. Cellen hebben folaat nodig om te delen. Bijwerkingen die ontstaan door een tekort aan folaat komen daarom vooral voor op plaatsen waar cellen zich snel delen [9]. Dit zijn de slijmvliezen van de mond, maag en darmen, huid, haar en bloed. Folinezuur, een synthetische vorm van folaat, hoeft niet eerst omgezet te worden door DHFR. Daarom kan behandeling met folinezuur in plaats van foliumzuur helpen als er bij gebruik van foliumzuur toch klachten zijn [4, 7, 10-13].
In de literatuur is weinig bekend over terugkerende klachten na methotrexaat toediening
In de meldingen aan Lareb werden, naast maag- en darmklachten en vermoeidheid, de volgende klachten na toediening van methotrexaat beschreven:
- Benauwdheid, hartkloppingen, pijn op de borst,
- Koorts, zweten, opvliegers,
- Duizeligheid,
- Slaapproblemen, vergeetachtigheid,
- Tintelingen, huiduitslag,
- Psychische klachten, zoals agressie, stemmingswisselingen en depressieve gevoelens.
-
1. Nowell WB, Karis E, Gavigan K, Stradford L, Zhao H, Chen L, et al. Patient-Reported Nausea and Fatigue Related to Methotrexate: A Prospective, Self-Controlled Study in the ArthritisPower® Registry. Rheumatology and Therapy. 2022;9(1):207-21.
-
2. Smolen JS, Landewé RB, Bergstra SA, Kerschbaumer A, Sepriano A, Aletaha D, et al. EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs: 2022 update. Annals of the rheumatic diseases. 2023;82(1):3-18.
-
3. Labadie JG, Hashim R, Raheel S, Awad L, Jain M. A 2018 Approach to Combating Methotrexate Toxicity Folic Acid and Beyond. Bull Hosp Jt Dis (2013). 2018;76(3):151-5.
-
4. Shea B, Swinden MV, Tanjong Ghogomu E, Ortiz Z, Katchamart W, Rader T, et al. Folic acid and folinic acid for reducing side effects in patients receiving methotrexate for rheumatoid arthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2013;2013(5):Cd000951.
-
5. Liu L, Liu S, Wang C, Guan W, Zhang Y, Hu W, et al. Folate Supplementation for Methotrexate Therapy in Patients With Rheumatoid Arthritis: A Systematic Review. JCR: Journal of Clinical Rheumatology. 2019;25(5):197-202.
-
6. Albrecht K, Muller-Ladner U. Side effects and management of side effects of methotrexate in rheumatoid arthritis. Clin Exp Rheumatol. 2010;28(5 Suppl 61):S95-101.
-
7. Zwaveling J. Wat is het verschil tussen foliumzuur en folinezuur? Zijn deze stoffen uitwisselbaar? Vademecum permanente nascholing huisartsen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2006. p. 739-40.
-
8. Cronstein BN, Aune TM. Methotrexate and its mechanisms of action in inflammatory arthritis. Nature Reviews Rheumatology. 2020;16(3):145-54.
-
9. Kremer JM. Toward a better understanding of methotrexate. Arthritis Rheum. 2004;50(5):1370-82.
-
10. Prey S, Paul C. Effect of folic or folinic acid supplementation on methotrexate-associated safety and efficacy in inflammatory disease: a systematic review. Br J Dermatol. 2009;160(3):622-8. PMID: 18945303.
-
11. Ortiz Z, Shea B, Suarez-Almazor ME, Moher D, Wells GA, Tugwell P. The efficacy of folic acid and folinic acid in reducing methotrexate gastrointestinal toxicity in rheumatoid arthritis. A metaanalysis of randomized controlled trials. J Rheumatol. 1998;25(1):36-43.
-
12. Ortiz Z, Shea B, Suarez Almazor M, Moher D, Wells G, Tugwell P. Folic acid and folinic acid for reducing side effects in patients receiving methotrexate for rheumatoid arthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2000(2):Cd000951.
-
13. Fischer EA, Hetland ML, Krabbe S. Folinic acid alleviates side effects of methotrexate in arthritis patients with side effects despite folic acid supplementation: an observational cohort study. Rheumatology. 2020;59(11):3566-8.
Laatst bijgewerkt op 01-11-2023
